Lieve familie, vrienden en bekenden,

Van de afgelopen vijf dagen heb ik er maar 3 gefietst. In Chelmno nad Wisla ben ik een dagje extra gebleven (2 sep) en vandaag hier in Kwidzyn (Mariënwerder) heb ik de tijd genomen het kasteel uitgebreid te bekijken. Ik denk dat ik nog 3 à 4 echte fietsdagen nodig heb tot aan Gdansk. Morgen nog een stukje van de R1 route, tot Malbork (Mariënburg), en daarna moet ik zelf m’n weg gaan zoeken. De afgelopen dagen is het landschap iets vlakker geworden (niet dat er geen hellingen meer te nemen waren, maar toch) en er waren een paar aardige stadjes. Ook heb ik nog een middag aan een strandje bij een meer weten door te brengen, altijd goed!

Zoals gewoonlijk heb ik een aantal foto’s in de verslagen zelf gezet, en onder het tabje “Foto’s” in dit blog nog meer foto’s per dag opgeslagen.

Zaterdag 1 september, Tryszczyn – Chelmno nad Wisla, 66 km

Om bij dit hotel in Tryszczyn te komen ben ik iets afgeweken van de R1 route. Het eenvoudigst is nu de autoweg rechtstreeks naar Koronowo te nemen, en daar de R1 weer op te pakken. Volgens het personeel van het hotel loopt het fietspad langs de autoweg door tot aan Koronowo. Dat klopt gelukkig. Sterker nog, het is een mooi geasfalteerd pad, dat eerst een ommetje naar links maakt (ik schrik even, gaat dit wel goed?) en dan weer langs de weg loopt, om een paar kilometer voor Koronowo schuin rechts te gaan, door een bebost gebied. Dan voert het pad over een hoge, stalen brug over een diep gelegen riviertje.

Die brug is daar vast niet voor het fietspad gebouwd, bedenk ik. Dat moet die hoogste brug voor een smalspoorlijn zijn, zoals genoemd in het routeboekje. Kennelijk is die lijn opgeheven. Ik vind mezelf redelijk slim, dat ik dit zo bedacht heb, en neem me voor deze fietsbrug aan de R1 organisatie te melden. Kort daarna lees ik op de achterkant van de R1 routebeschrijving de toevoeging achter het stukje over de spoorbrug “jetzt Radwegbrücke”. Ja, ze zitten daar op mijn opmerkingen te wachten….

Koronowo is een wat grotere plaats. Ik kom langs een markt en ga die even op. Ze verkopen vooral kleding en groenten en fruit.

Het is nog te vroeg om nu al koffie te drinken, en dat betekent dus geen enkele horeca-stop vandaag, want er is eenvoudigweg verder niets meer op de route. Die is betrekkelijk saai, maar wel redelijk wegdek en niet al te druk. De weg leidt langs een paar mooie meertjes, maar een eindje er vanaf, je kunt er niet bij komen. In Nederland zouden dit soort plekken al lang geëxploiteerd zijn!

Aan het eind van de middag kom ik bij Chelmno nad Wisla. (Dit is dus een andere stad dan het Chelmno in midden-Polen, waar in WO II een concentratiekamp was.) Vanuit de verte kun je de hoger gelegen, ommuurde stad aan de overkant van de rivier de Wisla goed zien liggen. Ik neem verscheidene foto’s van Chelmno met al z’n bakstenen kerken en rode daken, maar door tegenlicht lukken die niet erg goed. Hier toch een van de pogingen.

Vlak voor Chelmno komt de R1 route uit op een grote en drukke provinciale weg. Bij de brug over de – heel brede - Wisla is er dan nog een smal fietspad.

Maar daarna wordt de vluchtstrook waarop gefietst kan worden steeds smaller, tot er niets overblijft. Zie dan maar waar je gaat fietsen! Aangezien het ook eventjes steil omhoog gaat, stap ik voor de zekerheid maar af. In Chelmno vind ik, buiten het ommuurde gedeelte, vrij snel m’n geboekte appartement, oftewel kamer met keukenblokje. Er was voor deze nacht geen hotelkamer beschikbaar.

Het is in een oud, bakstenen gebouw, en ik moet 2 heel steile trappen op.

Daarbij kan m’n fiets alleen gestald worden op een heel nauw plekje, in een niet afgesloten schuurtje. Het appartement is op zich netjes, maar ik ben er toch niet erg blij mee. Warm, twee hoge dakvensters waar ik niet bij kan, en een mini-badkamertje. Wel lekkere douche. Ik had bedacht in Chelmno nog een extra nacht te blijven, omdat het nu al laat in de middag is en ik de stad wil bekijken, maar dat wordt niet op dit kamertje. Ben even bezig met hotel te regelen voor morgen en opschuiven eerder gemaakte reservering voor Kwidzyn van morgen naar overmorgen, maar dat lukt uiteindelijk.

Als ik op zoek ga naar een restaurant zie ik de eerste borden van m’n einddoel:

Kort daarna loop ik de ommuurde stad in langs de Grudzigdka Brama / Graudenzer Tor:

En kom bij het grote marktplein met het Ratusz (raadhuis/stadhuis).

Een restaurant vinden blijkt nog lastig, maar uiteindelijk kom ik terecht bij Restauracja Spichlerz, waar men vooral gespecialiseerd is in vleesgerechten. Door nachtelijk Chelmno loop ik terug naar het appartementje.

Zondag 2 september, Chelmno nad Wisla, 2 km

Vrij slecht geslapen in warme kamer met kriebelend en stug badstoffen onderlaken en telkens verspringende latten van de lattenbodem. Ik pak m’n boeltje en loop voorzichtig de steile trappen af. Dan ga ik met gepakte fiets naar de ommuurde stad: het hotel voor de komende nacht ligt precies aan de andere kant. Bij de toegangspoort, net buiten de stadswallen, zijn er bloemmozaïeken aangelegd, o.a. de kaart van Polen, in de kleuren van de vlag, en voorzien van een hart:

Chelmno is gesticht door de orde van de Teutoonse ridders, ook wel Duitse orde genaamd, in de 12^e eeuw. Dit waren geen lieve jongens. Heb Wikipedia erop nageslagen – érg veel informatie – maar het komt er in het kort op neer dat een christelijke orde, ontstaan in Jeruzalem tijdens de kruistochten, die zich oorspronkelijk bezighield met ziekenzorg aldaar, steeds meer macht wilde en naar zich toetrok. Zij zochten gebieden in Europa om zich te vestigen en streken neer in deze contreien, waar ze grote forten, kerken en kloosters bouwden. Ze breidden hun macht steeds meer uit, en dat ging met veel geweld gepaard. Dit alles onder het mom van kerstening. In 1410 vond er bij Grunwald en Tannenberg een grote slag plaats tussen de legers van de Teutoonse Orde aan de ene kant, en de legers van het toenmalige koninkrijk Polen (iets zuidelijker gelegen dan het huidige Polen) en van het Grootvorstendom Litouwen aan de andere kant. Er vielen duizenden doden. De Teutoonse Orde verloor deze slag, en boette aan macht in, maar het duurde nog eeuwen voor de Orde echt geen betekenis meer had.

Chelmno is, ondanks dat het regelmatig van eigenaar wisselde, in alle oorlogen steeds gespaard gebleven. Daardoor is het nog zeer authentiek, met een vrijwel complete stadsmuur met meerdere torens. Ook de kerken en het fraaie stadhuis zijn nog in zeer goede staat.

Ik kom, langs de poort en via de hoofdstraat weer uit bij het marktplein, waar toch weer wat foto’s gemaakt moeten worden

En ik zie een wel erg fleurig bloemenstalletje

Alleen enkele bossen chrysanten in een emmer zijn echt, de rest is allemaal plastic……

En de EU heeft ook hier weer zijn bijdrage gedaan:

In het raadhuis is ook een klein toeristenbureautje, maar de dames aldaar spreken geen Duits of Engels. Dan maar met handen en voeten. Ik begrijp dat je bij een van de kerken de toren op kan klimmen en het uitzicht bewonderen. Ook is er in het raadhuis een museum en ik meen te begrijpen dat dat weer opengaat om 15.00 uur. (Mis. Het gaat dan juist dicht :-)). Weer buiten zie ik een vakantiefietser staan bij zijn zwaarbepakte fiets. Die zie je hier zo weinig, dat ik hem aanspreek. Het is een Zwitser, die eerst naar Zweden is gefietst, vandaar per boot is overgestoken naar de Baltische staten, en nu via Polen terug onderweg is naar huis. We hebben een geanimeerd gesprek – in een mix van Duits en Engels - over fietsreizen en vergelijken onze fietsen. Hij rijdt op een vrij zware typische vakantiefiets en we bespreken de voor- en nadelen van brede 26-inch banden versus smalle 28-inch banden (de eerste zijn fijner bij gravelwegen en bospaden, maar trappen zwaarder dan 28-inch banden, die het weer beter doen op asfalt).

Dan loop/fiets ik verder naar het hotel Karczma Chelminska (de herberg van Chelmno) dat tegenover een van de nog bestaande stadstorens ligt, de kruittoren.

Lijkt prettig hotel rond een binnenplaats. Zonder fiets en bagage ga ik verder op pad. Ik loop langs de Mariakerk en loop er even binnen.

De dienst bij de Mariakerk gaat net uit. Het katholieke geloof is hier nog springlevend; ook veel jonge mensen komen uit de kerk lopen. Van de man bij het loket voor het uitzichtterras (op de kerktoren) begrijp ik met enige moeite dat er pas na drieën weer toegang is. Dan kom ik later weer terug. In deze kerk wordt een relikwie van de heilige Valentijn bewaard (wat precies heb ik nergens kunnen lezen, een botje of zo?). Een slimme medewerkster van de gemeente Chelmno bedacht dat dit wel gebruikt zou kunnen worden voor de marketing van haar stad, en sindsdien adverteert Chelmno zich als “stad van de verliefden” en elk jaar op Valentijnsdag zijn er festiviteiten en is er grote toeloop.

Zo is er een "verliefden-bankje" geplaatst,

en staan er 2 grote bloemenharten in een parkje.

Ik loop verder langs een klooster en nog een andere 14e eeuwse gotische kerk, vooral ook mooi van binnen:

Na een late lunch loop ik terug naar de Mariakerk. Overigens zou dit de grootste gotische bakstenen kerk zijn die er bestaat. Ik koop een kaartje voor de toren en klim de hele steile enge trappen op. Eerst een lange smalle wenteltrap met touwen langs de zijkanten als leuning, daarna rechte houten trappen. Dacht dat ik geen hoogtevrees had…… Boven wel een heel mooi uitzicht!

Dan weer omlaag, voetje voor voetje. Helemaal lastig met linkerenkel die nog niet wil buigen met trap aflopen.

Dit is de toren die ik beklommen heb, tot bovenaan het vierkante gedeelte:

Het is dan hoog tijd voor een pauze op een van de terrassen op de markt. Je moet hier bijna altijd je bestelling bij de bar opgeven en gelijk betalen. Je consumptie wordt dan naar je tafel gebracht, en je kunt verder blijven zitten zolang je wilt, niemand die bij je aandringt nog iets te gebruiken. Toch een voordeel. Ik ga eten in het restaurant van het hotel (redelijk goed) maar dit sluit om 20.00 u en voel me enigszins weggekeken. Dan nog maar even terug naar het marktterras, waar op tv eerst jaren ’70 videoclips worden getoond (Village People) en vervolgens classic rock (the Police en Queen) - jeugdsentiment!

Maandag 3 september, Chelmno – Grudziadz (Jeziorio Rudnickie Wielkie), 31 km

Ik vertrek vrij vroeg en de eerste 15 km gaan als een speer. Goed asfalt, vrij vlak en niet al te druk, lekker! Ik fiets aan de rechterzijde (oostkant) van de rivier de Wisla aan de rand van een breed dal. Maar dan ineens stijgt de weg sterk en haal ik het niet eens in versnelling 1/1. Na de klim volgt wel weer een mooi uitzicht op het dal en in de verte een lage bergrug.

Daarna wordt het drukker, ik kom in de voorsteden van Grudziadz (Graudenz) en de route komt noodgedwongen uit op de vrij grote weg nr. 55. Bij een rotonde staat een bord dat naar rechts wijst, naar hotel Rudnik, aan een meertje. In de routebeschrijving had ik dit al zien staan, maar het kwam niet handig uit bij de fietsplanning. Ik ga hevig twijfelen, heb pas zo’n 28 km gefietst. Aan de andere kant, het is nu prachtig weer en ik heb in weken niet gezwommen. In een benzinestation bij de rotonde – waar de koffieautomaat het niet doet – ga ik aan een tafeltje zitten om te kijken of ik er toch een kamer kan boeken en of ik mijn reservering voor Kwidzyn nog eens een dag kan opschuiven. Dat lukt, dus ik fiets de zijweg in en sta zo’n 3 kilometer later bij dit stille hotelterras:

Het meisje bij de receptie wil me aanvankelijk nog niet op de kamer laten, want het is nog vóór twaalven en inchecken kan formeel pas vanaf 15.00 u, maar als ik vraag of ik iets extra’s kan betalen en dan wel alvast van de kamer gebruik maken (is zoveel makkelijker met verkleden en zo) dan vraagt ze het aan haar leidinggevende en kan het wel, voor niets. Dus binnen een kwartier zit ik op het strandje, heb ligstoel, matrasje en parasol gehuurd, en ben klaar om een duik te nemen.

Maar, als ik naar de waterrand loop, zie ik daar een slang zwemmen! Een dun slangetje, dat wel, maar zo’n 70-80 cm lang. Z’n kopje boven water, en bewegend met zo’n typische slingerbeweging. Wat nu? Ik vraag aan het meisje van het cafetaria/boten- en ligbeddenverhuur of hier veel van dit soort slangen zitten en of ze gevaarlijk zijn. Ze kijkt me aan of ik gek ben en overlegt met een alleen Pools sprekende man. Hij beweert dat ik vast een vis gezien heb. Echt niet! Ik ga er maar van uit dat deze slangen banger voor mij zullen zijn dan andersom, dus ga toch zwemmen. Blijf wel een beetje huiverig en zwem gauw naar het diepe toe. (Later heb ik e.e.a. opgezocht; was waarschijnlijk een ringslag, die kunnen goed zwemmen.)

Verder zit ik die middag heerlijk lui, ga nog een paar keer zwemmen en kijk naar andere - opvliegende - waterbewoners:

Het is heerlijk weer, 25 graden en een bijna strakblauwe lucht, met later op de middag één wolkje:

Dinsdag 4 september, Grudziadz (Jeziorio Rudnickie Wielkie) – Kwidzyn, 55 km

’s Ochtends vroeg is het nog vrij koud en erg grijs, als ik vertrek:

De weg naar Grudziadz (Graudenz) is druk, maar er is een fietspad. De route stuurt me echter van de linkerkant weer terug naar de rechterkant van de weg, en zo mis ik bijna het bordje met de afslag. Inmiddels ben ik wel getraind in het traceren van de bordjes op de meest onmogelijke plaatsen! Even puzzelen en zigzaggen om het fietspad aan de uiterste westzijde van de stad, langs de Wisla, te vinden. Dit blijkt, als ik er op uit kom, vernieuwd te worden, dus nog een stukje via de gewone weg en verderop naar het fietspad toe. Dan volgt een mooi stukje met uitzicht op de rivier en de grote stalen boogbrug (11 bogen in totaal). Vlak voor de brug:

En erna:

Na ca. 8 km kom ik bij de oude vestingwallen en pakhuizen van Grudziadz (Graudenz). Ook deze stad viel beurtelings onder Duits en Pools bewind. De stad is door de eeuwen heen een belangrijke vesting geweest, en er zit nog steeds een legerplaats aan de noordkant. Grudziadz/Graudenz is in WO II voor een deel verwoest en ook hier vandaan zijn na de oorlog grote aantallen Duitsers verdreven c.q. vermoord. Men koestert nu de nog overgebleven oude vestinggebouwen.

De steile, met kasseien geplaveide toegangsweg (zie foto) is niet fijn voor m'n fiets, dus ik rijd even om en kom al gauw bij het marktplein, waar nog enkele oude gebouwen bewaard zijn gebleven.

Ik loop door richting de vestingwallen en maak daar de nodige foto’s.

Terug op de markt zie ik uit de verte een vrouw zitten op een bankje, naast een bronzen beeld, zich niet bewust van het grappige plaatje dat dit oplevert:

(beetje wazig). Als ze weg is bekijk ik het beeld van dichterbij.

Er staat geen uitleg bij, maar via de titel van het boek kom ik erachter dat dit een beeld moet zijn van Copernicus (die van het destijds revolutionaire idee dat de aarde om de zon draait i.p.v. andersom). Hij schreef ook verhandelingen over de economie en het slaan van munten, “modus cudendi monetem” en de implicaties daarvan, zoals inflatie. Dit laatste presenteerde hij in 1522 aan de Pruisische regering in Graudenz. Vandaar.

De fietsweg uit Grudziadz gaat nog even over het fietspad, dat met een paar haarspeldbochten omhoog gaat.

Op foto's lijkt alles minder steil!

Boven nog een laatste blik op de Wisla, en dan gaat het pad, voor de nog actieve legervesting langs, rechtsaf meer het binnenland in en kom ik weer uit op een gewone weg. Ik fiets lekker en stop bij van alles wat me opvalt om het beter te bekijken en foto’s te nemen, zoals een zwam op een boom,

en tabak:

Het laatste stuk is echter minder prettig: slechte weg en harde tegenwind. Even doorbijten. Pas over vijven kom ik aan bij Kwidzyn, waar het grote en beroemde kasteel in de avondzon ligt (wel even een plekje moeten zoeken voor een foto zonder storende gebouwen en borden op de voorgrond!).

Woensdag 5 september, Kwidzyn (Mariënwerder), niet gefietst

Vandaag puur toerist geweest. Heb uitgebreid het grote, door de Teutoonse Orde gestichte kasteel bekeken. Het dateert uit de 14^e eeuw, maar daarna zijn er diverse aanpassingen aan gedaan en zijn er restauraties geweest. Nu wordt het aangeduid als het kasteel van Kwidzyn, maar in vroeger tijden heette het Mariënwerder.

Het meest markant aan dit kasteel is een hoge brug die uitkomt bij een toren. Dit is een zgn. “Dansker”, en dit is …… een latrine. Speciaal zo gebouwd dat alle uitwerpselen en urine weggespoeld konden worden door een destijds daaronder lopend riviertje.

En gezien vanaf de andere kant:

Ik bezoek het museum in het kasteel en door middel van de audiotour, in goed Engels, word ik rondgeleid en krijg ik uitleg over de diverse exposities. Daarnaast wordt ook het een en ander verteld over de geschiedenis van het kasteel en de diverse functies. Er is een expositie met glaswerk uit de 20^e eeuw:

En er zjn wat archeologische vondsten, tentoongesteld in de kelders:

In een zaaltje wordt ook een video vertoond, waarop beelden vanuit de lucht:

In een andere ruimte worden allerlei schilderijen en voorwerpen getoond met het kasteel als onderwerp, van een paar eeuwen terug tot heel recent.

Via de hoge brug, waarbinnen allerlei oude voorwerpen tentoongesteld worden,

kom je in de Dansker uit, en dit is het latrine-gat,

en dit het uitzicht vanuit de toren:

Er is ook nog een uitgebreide expositie over de natuur in deze omgeving. Op zich interessant, maar ik heb het dan wel een beetje gehad. Ik ga nog even naar de bij het kasteel behorende kathedraal, maar die valt me wat tegen. Ik merk dat ik moe ben, meer nog dan wanneer ik aan het fietsen ben!

Na een late lunch met koffie en een tosti in een gezellig en modern restaurantje/koffiehuis heb ik weer wat energie gekregen en loop nog even verder door Kwidzyn. Er is niet veel bijzonders te zien, maar de sfeer is wel prettig. En ik zie dat de expansiedrift van sommige Nederlandse bedrijven zich ook uitstrekt tot in kleine Poolse provinciestadjes:

Terug bij het hotel begin ik aan dit verhaal voor op het blog. Wat later ga ik eten bij hetzelfde tentje als voor de lunch – een stuk gezelliger dan het wat formele restaurant bij het hotel, en een prima salade.