Lieve familie, vrienden en bekenden,

Het begint steeds minder op een fietstocht te lijken en steeds meer op vakantie: deze zeven dagen ben ik eigenlijk maar 2 dagen echt onderweg geweest. En ik heb hier in de buurt van Jantar een tochtje gemaakt. Ik had deze fietsreis vrij ruim gepland, met extra tijd voor onvoorziene gebeurtenissen of pech. Maar dat laatste is tot nu toe (afkloppen!) erg meegevallen.

Ondanks dat ik weinig heb gefietst, heb ik wel veel gezien. En ik ben nu bij de Oostzee – en er natuurlijk ook ìn geweest. Ook nog vanmorgen, 12 september, maar aan het eind van de ochtend kwam bewolking opzetten en werd het kouder. Dus goede gelegenheid om de foto’s en de blog bij te werken.

Een aantal foto’s heb ik in onderstaande dagverslagen geplaatst, onder het tabje “Foto’s” in dit blog staan nog meer foto’s per dag, en op m’n camera en laptop heb ik zeker nog het dubbele aantal .

Donderdag 6 september, Kwidzyn (Mariënwerder) – Malbork (Mariënburg), 59 km

Rond half tien vertrek ik uit Kwidzyn, het is nog wat mistig. Ik neem een laatste foto van het kasteel en fiets dan de stad uit.

Eerst voert de route een stukje westelijk, naar de Wisla. Bij de voormalige veerhaven staan groene “Pegelhäuschen” vermeldt de routebeschrijving.

Heb geprobeerd te vinden wat voor huisjes dit dan precies zijn, maar kan geen vertaling of verklaring vinden. Suggesties? Een paar kilometer verderop ligt een grote nieuwe brug over de Wisla – de reden voor het opheffen van de veerpont. Er zijn maar weinig bruggen over deze rivier, hij is ook erg breed. Maar er zijn ook maar weinig veerponten, en scheepvaart zie ik al helemaal niet. Dat zou overigens ook niet kunnen; het water staat laag en overal zijn zandbanken. Waarschijnlijk ziet het er de rest van het jaar heel anders uit.

De route voert nog een stuk verder langs de Wisla, maar door de hoge dijk kun je de rivier niet zien. Het is trouwens een rustige weg, met redelijk tot goed asfalt. Het lijkt hier een welvarende streek, mooie huizen, en zo te zien goed draaiende (boeren-)bedrijven. Het is het platteland, maar veel dichter bevolkt en levendiger dan de westelijker streken waar ik eerst doorheen kwam. Het doet geregeld wat Nederlands aan.

Een van de zaken die me hier opvallen is dat er zoveel kinderspeelplaatsen zijn, allemaal vrij nieuw, en vaak met fitness-toestellen en picknickbanken erbij. Op één zo’n plek ga ik even wat water drinken en het 2e shirtje uitdoen. De zon is doorgebroken en het wordt warm.

Even na twaalven kom ik bij een aftakking van de Wisla, de rivier de Nogat, met hele hoge sluizen ertussen. Nu verschilt het waterniveau van beide rivieren alleen niet veel.

Het water in de Nogat zal nauwelijks stromen, want in plaats van water zie je één dichte massa van kroos. Als ik de sluizen bekijk, worden deze juist – handmatig – geopend, voor 2 plezierjachtjes (de eerste die ik hier zie). Door het kroos banen ze zich een weg. Altijd leuk, sluizen. (Je bent een kleindochter van een schipper of niet .)

En dit is dan gelijk het punt waarop ik de officiële route van de R1 verlaat. Vanaf hier volg ik een in de beschrijving aangegeven omweg naar Malbork, en van daaruit zoek ik zelf verder m’n weg naar Gdansk. De R1 route gaat meer oostelijk, langs Elblag, naar de Russische exclave Kaliningrad.

Op het kaartje is de weg naar Malbork aangegeven als ca. 30 km slecht wegdek. Ik hou m’n hart vast, want als dat al aangegeven staat…….

Maar het valt mee. Ongeveer de helft is behoorlijk slecht asfalt, en daarvan is een deel echt hopeloos. Mijn fiets en ik schudden zowat uit elkaar van de voortdurende hobbels, als op een wasbord. Sneller fietsen dan 10 km/u is niet mogelijk. Ik heb ondertussen wel trek gekregen en ben ook wat moe, maar heb me voorgenomen pas te pauzeren bij Pogorzala-Wies, ongeveer halverwege de omweg naar Malbork. Goede beslissing! Er is daar een kleine sklep (winkel) waar ik een soort maanzaadbroodje en een bekertje yoghurt koop, en naast het winkeltje loopt een pad naar een recreatieterrein, inderdaad, een speeltuin annex picknick-plek.

Daar neem ik een lange pauze, en ruim en passant wat rondslingerende lege chipszakken en een tiental bierflessen op, in de wellicht ijdele hoop dat mensen op een opgeruimde plek minder snel nieuwe troep zullen gooien…….

Dan weer verder. Het landschap wordt haast nog Nederlandser met aan de linkerkant heel vlak akkerland en rechts een rivierdijk waarop koeien grazen. En, niet onbelangrijk, het wegdek is deze laatste 12 km haast perfect, in tegenstelling tot wat in de routebeschrijving staat aangegeven. Wellicht recent opgeknapt.

Dan zie ik in de verte het kasteel van Malbork opdoemen. Het is het grootste en beroemdste (en meest gerestaureerde) kasteel van de reeks bakstenen kastelen die door de Teutoonse/Duitse Orde aan het begin van de 14^e eeuw zijn gebouwd.

Dit is al wat dichterbij. Ik kom precies aan de goede kant van Malbork aanfietsen, met zicht op het kasteel aan de overkant van de Nogat. Neem dus nog “enkele” foto’s.

Er staan gekleurde tenten en vlaggen onderaan bij de kasteelmuur – zeker een of ander evenement of festival. Via een lange voetgangers-/fietsbrug, die uitkomt op het buitenterrein van het kasteel, ga ik de stad in.

Na het grote kasteelterrein is het even zoeken naar m’n (moderne) hotel, dat zich in/naast een winkelcentrum bevindt. Goede douche deze keer!

Vrijdag 7 september, Malbork, niet gefietst

Redelijk geslapen, ondanks de plastic matrasbeschermer – zouden verboden moeten worden! Na een wel behoorlijk ontbijt ga ik op weg naar het kasteel. Dat is echt een grote toeristische trekpleister.

Het kasteel, het grootste in zijn soort in Europa, is eind 13e / begin 14^e eeuw gesticht door de Teutoonse/Duitse Orde, die dit tot hoofdkwartier maakte. Na de slag bij Grunwald/Tannenburg in 1410, die de Orde verloor, werd hun macht minder en in de 15^e eeuw, toen de Orde zijn huursoldaten niet meer kon betalen, werd het kasteel aan deze soldaten in onderpand gegeven. In de daarop volgende eeuwen wisselde het kasteel enkele malen van eigenaar en werd het o.a. gebruikt als legerplaats en opslag voor ammunitie. Eind 18^e eeuw was het vervallen tot een ruïne, maar in de 19^e eeuw werd gestart met een omvangrijke restauratie, en deze liep door tot begin 20^e eeuw. Tijdens het Duitse nazi-bewind (1933-1945) benutte men het gebouwencomplex voor partijgebonden manifestaties en evenementen en kreeg het de status van een nazistische 'Ordensburg', dat wil zeggen een instituut ter opleiding en inwijding van de SS. De stad Malbork viel destijds onder Duits/Pruisisch bewind en heette Mariënburg. Begin 1945 werd de burcht door bombardementen van het Russische leger voor een groot deel verwoest.

Eind jaren veertig is men begonnen met de omvangrijke restauratie en herbouw, en deze is pas vrij recent afgerond.

Er staat nu een prachtig kasteel, maar je kunt je afvragen voor hoeveel procent dit nog origineel is. Desalniettemin, het is indrukwekkend! Ik heb er bijna 6 uur doorgebracht en 230 (!) foto’s genomen. Na verwijdering van dubbele en slechte foto’s zijn er nu nog 178 over….. Een kleine selectie staat hieronder, en nog iets meer onder de foto tab.

Ik neem een audiotour in het Engels, en dat gaat verrassend goed. Het systeem leidt me door het uitgestrekte, uit drie delen bestaande kasteel (binnen de muren, het middenkasteel en het hoge kasteel) en reageert op elke ruimte die ik binnenloop. Zo kun je de uitgestippelde route volgen, maar ook af en toe pauze nemen of een andere richting inslaan. En, niet onbelangrijk, alles op je eigen tempo doen en de voor jou interessante dingen uitgebreid bekijken en andere dingen wat sneller doen of overslaan.

Afgezien van alle historische bezienswaardigheden is er ook een barnsteen expositie. Zitten echt mooie dingen bij. Ook achter een vergrootglas stukken barnsteen met insecten of takjes erin. Barnsteen is immers miljoenen jaren geleden gestolde hars van naaldbomen, dus er kan van alles in zitten

Tegen zessen verlaat ik het kasteel en loop over de voetgangersbrug naar de overkant van de rivier en ga daar eten, met uitzicht op het kasteel. Dan wordt me duidelijk wat al die gekleurde tenten en vlaggen buiten de kasteelmuren inhouden: morgen wordt hier een triathlon gehouden. En zo te zien verkent iemand het traject in het water.

Het blijft redelijk lang lekker van temperatuur, en ik blijf daar, met uitzicht op de brug, lang zitten.

Zaterdag 8 september, Malbork – Jantar, 50 km

De eerste stop na mijn vertrek is al na 2 km en duurt bijna een uur: bij de triathlon. Vlak bij de voetgangersbrug is het einde van het wielerparcours en start van de looproute.

Ook het zwemtraject is hier geëindigd. Leuk om te zien, ook de verschillen in deelnemers, van pure atleten tot mensen waarbij je je afvraagt hoe ze het in vredesnaam redden. En sommigen kunnen zelfs nog lachen!

Dan ga ik tegen elven echt fietsen. Een tijd lang rijd ik dezelfde weg als het fietsparcours van de triathlon, alleen de andere kant op. Er is gelukkig een goed fietspad naast de weg, dus ik hinder de tegemoetkomende tri-athleten niet.

Ergens staan 2 mannen de deelnemers aan te moedigen. Als ik achter ze langs fiets krijg ook ik toejuichingen . Een stuk verderop roept een man vanuit een geparkeerd staand busje iets tegen me. Ik stop en vraag wat hij bedoelt. Hij spreekt natuurlijk alleen Pools, maar weet me duidelijk te maken dat ik de verkeerde kant uit fiets, en met een brede grijns wijst hij op het triathlon parcours. Ik lach terug en bedank hem; soms hoef je elkaars taal niet eens te verstaan om een grap te begrijpen.

Na een tijdje volgt mijn route niet meer die van het triathlon parcours, en kort daarna houdt ook het fietspad op. En dan is het al gauw weer zo druk dat de helm op gaat.

Bij Nowy Staw, een iets groter plaatsje, probeer ik een koffiestop te vinden en fiets naar het centrum. Er is echter niets. Later, na zo’n 30 km kom ik bij Nowy Dwor, nog iets groter. Ik zoek vergeefs naar iets wat op een centrum lijkt, maar kennelijk was dit ooit een boerengehucht waar naderhand moderne (nou ja, jaren ’60 en ’70) woonblokken zijn neergezet. Dus er is niets, behalve een paar grote supermarkten, een benzinestation en een McDonalds vlakbij de grote weg die hier langs komt. Dan maar de McDonalds, denk ik, maar daar staan ellenlange rijen voor de toonbank. Is het soms gratis hier? Dus het wordt het benzinestation voor koffie, een broodje en een toilet.

Weer verder op weg, en dan is er gelukkig een schuine afsteek richting Jantar, een rustig weggetje, dat fietst toch een stuk lekkerder. In de verte zie ik de bosstrook, die vlak bij de kust en het strand loopt.

Na 9 km kom ik in Jantar vlakbij het pension uit waar ik een kamer heb geboekt. De eigenaren spreken zowaar Engels, dat vergemakkelijkt de communicatie aanzienlijk. De fiets kan in de tuin, vlak onder het balkon van mijn kamer op een halve etage hoog. De onderste etage is een soort souterrain. Mijn kamer is klein, zonder bureautje of plek om te kunnen bloggen, en ook de douchecabine is miniem. Maar ach, het gaat, en ik drink thee op het balkon in de zon.

Later in de middag fiets ik de resterende anderhalve kilometer door het bos, over een heuvel (duin?) naar het strand. Twijfel of dit nu de Oostzee genoemd wordt of de Baltische zee. Op een kaartje van de omgeving hier staat iets als Golf van Gdansk. Maar dan is daar de zee!

En natuurlijk moet het water getest worden

En de zon zinkt hier bij het ondergaan niet in zee – zoals het hoort! – maar verdwijnt achter de monding van de Wisla. Dit strand ligt pal op het noorden.

Zondag 9 september, Jantar – Sztutowo – Jantar, 34 km

Het einddoel van m’n fietsreis, Gdansk, ligt nu nog maar zo’n 30 km hiervandaan. En aangezien ik de trein besproken heb voor 23 september, heb ik nu dus nog 2 weken de tijd. Ik heb besloten een aantal dagen hier in Jantar te blijven, dan naar Sopot te gaan, een badplaats even ten noorden van Gdansk, en de laatste 4 à 5 dagen in Gdansk door te brengen.

Morgen zou het wat warmer worden, dus ik ga vandaag naar het Stutthof museum in Sztutowo, hier ca. 10 km vandaan. Dat “museum” klikt neutraler en onschuldiger dan het is, want Stutthof was nl. een concentratie- en vernietigingskamp in de Tweede Wereldoorlog. Geen leuk uitje dus, maar ik vind dat ik het moet bezoeken. Ik fiets oostelijk over de drukke kustweg, dus helm op. I.p.v. de korte fietsbroek heb ik een ¾ broek aangetrokken, is iets netter. Op de een of andere manier voelt dat gepaster. Aan het begin van het dorp Sztutowo (heette vóór 1945 Stutthof) is het kamp.

Bij de afslag ernaartoe staan 2 vakantiefietsers met hun tandem met bagagekarretje erachter, een man en een vrouw van zo te zien mijn leeftijd. Uiteraard spreek ik ze aan, er zijn zo weinig vakantiefietsers hier. Het zijn Jeanine een Louis uit de buurt van La Rochelle, Frankrijk. Zij maken lange reizen in de zomer, en laten dan hun tandem staan waar ze eindigen.

Hun plan is nu om oostwaarts om Kaliningrad heen te fietsen (i.v.m. visumplicht) naar Litouwen, en dan door te gaan tot Riga in Letland en daar de tandem te laten staan tot volgend jaar. We wisselen ervaringen uit en ik verbaas mezelf dat ik, na anderhalve maand Duits, wat Engels en 2 woorden Pools te hebben gesproken, nu toch redelijk vlot een gesprek in het Frans kan voeren. Die kennis zit er kennelijk stevig ingeramd. Jeanine wil graag een foto van me nemen, met fiets, bij hun tandem, en dan neem ik natuurlijk zelf ook wat foto’s. Jeanine is zo slim snel haar helm af te zetten (een Française natuurlijk!); ik vergeet het, met een nogal foute selfie als resultaat - zie onder foto's. Zij hebben het museum net bezocht en zijn onder de indruk. We wensen elkaar goede reis en nemen afscheid.

De toegang tot het museum is gratis, omdat de Poolse overheid van mening is dat iedereen in staat gesteld moet worden kennis te nemen van wat hier gebeurd is. En er is hier veel ergs gebeurd.

De toegangspoort - bijgenaamd de poort des doods.

Stutthof werd al in 1939 als civiel gevangenkamp in gebruik genomen Destijds behoorde dit gebied tot de vrijstaat Danzig (nu: Gdansk). Na de Eerste Wereldoorlog was er nl. veel discussie of dit gebied, waar veel Duitstaligen woonden, bij Duitsland gevoegd zou moeten worden of bij de nieuw leven in geblazen staat Polen. Uitkomst daarvan was dat het zelfstandig zou worden, als vrijstaat. Aanvankelijk ging dat goed, ook voor het Joodse bevolkingsdeel, maar in de jaren dertig nam de invloed van de Nazi’s steeds meer toe en in 1939, toen Duitsland Polen binnenviel, sloot de vrijstaat Danzig zich daarbij aan. Uitspraak van een legeraanvoerder en vooraanstaand Nazi-politicus uit die tijd: “Dit land moet worden gezuiverd van gespuis, Joden en Polen.”

In eerste instantie werden Poolse intelligentsia uit Danzig en Joden opgepakt en in kamp Stutthof gestopt. Het kamp werd steeds meer uitgebreid en uiteindelijk hebben er 110.000 mensen in gezeten, onder steeds erbarmelijker omstandigheden. Halverwege de oorlog werd dit ook een vernietigingskamp. Er werd een gaskamer gebouwd en er kwamen verbrandingsovens. Uiteindelijk stierven hier 65.000 mensen.

Dit is bijna niet voor te stellen.

Als ik een van de eerste barrakken binnenloop, waar, onaangekondigd, een immense stapel restanten van schoenen ligt, van mannen, vrouwen en kinderen, stokt m’n adem in m’n keel.

Vlak daarvoor heb ik in een filmzaaltje een documentaire gezien van hoe de Russische bevrijders het kamp aantroffen. Schokkend. Vlak voordat de Russen kwamen hebben de Nazi’s de meesten van de op dat moment nog levende gevangenen op transport gezet en tijdens deze dodenmarsen zijn nog tallozen gestorven of neergeschoten.

In de barakken hangen foto’s en documenten die het verhaal vertellen in het Pools een in het Engels. Ook persoonlijke verhalen van Joodse mensen, en van homoseksuelen - die moesten ook uitgeroeid worden, omdat ze een bedreiging zouden zijn voor het ras.

Bij de bezoekers deze ochtend zijn ook 2 groepen Poolse militairen. Uit de verte zie ik dat ze bloemen leggen bij het monument aan het eind van het kamp.

Het crematorium is nu een gedenkruimte geworden:

En dan is daar de gaskamer.

Het grote monument aan het eind van het kamp bestaat uit een massieve vierkante verticale pilaar, met daarin gezichten uitgehouwen, en een heel lang horizontaal blok, met enkele Poolse teksten.

De route leidt eerst naar de achterkant ervan en dan zie ik dat daar over de hele lengte een vitrine in zit, met asresten. Ook dit had ik niet zien aankomen.

En het gehele monument:

Je komt niet vrolijk uit dit museum. Maar het is een verhaal dat moet blijven worden verteld.

Na dit bezoek van een paar uur fiets ik door naar het dorp Sztutowo en van daaruit door een breed stuk bos met wat heuvels naar het strand, waar ik bij een strandtentje wat ga gebruiken. Het is fris, en ik trek m’n fleecevest aan. Maar de Polen kunnen kennelijk goed tegen wat kou: mensen zitten op het strand en gaan zelfs het water in.

Laat in de middag fiets ik terug naar Jantar.

Maandag 10 september, Jantar, maar klein stukje gefietst (zonder tellertje)

In de ochtend blijf ik in het pension en probeer op het balkon wat aan de foto’s en de blog te werken. Dat gaat niet echt handig in de zon, ik zie bijna niets op het scherm. En in de kamer, zittend op de bedrand met de laptop op het nachtkastje, is ook niet optimaal. Vervolgens geprobeerd een boek te lezen op de laptop. Het is anderhalve maand geleden dat me uitgelegd is hoe dat werkt, en dat ben ik inmiddels vergeten. Zit er een beetje mee te tobben. Ik mis een echt boek!

Rond een uur of één ga ik naar het strand. De strandopgang hier wordt geflankeerd door houten eettentjes en souvenirwinkeltjes. Doet een beetje denken aan Kijkduin in de jaren zestig. Het is duidelijk het einde van heet zomerseizoen. Diverse tenten worden of zijn al afgebroken. In de winter zal het hier uitgestorven zijn.

Het is vrij rustig op het strand, er zijn voornamelijk oudere mensen en gezinnen met heel jonge kinderen.

Het ziet er paradijselijk uit met een bijna spiegelgladde zee, en de temperatuur is aangenaam. Echter, zoals altijd is er een “maar”: de rand van de zee is een dikke groene soep van zeewier, en dat loopt een stuk door in het water.

Tja, toch wil ik gaan zwemmen. Dus ik waad door het groene spul. Het lijkt wel spinazie. Het is niet echt vies, maar lekker ook niet. In dieper water – een flink stuk de zee in lopen - is het minder en feitelijk is het water heel helder. Of het ook echt schoon is weet ik niet, maar zo ziet het er wel uit. Ook heel opvallend: het water is nauwelijks zout! Zeker in vergelijking met de Noordzee is het bijna zoet. Apart. Ik ga deze middag 2x zwemmen en drink wat bij de enige strandtent die nog niet is gesloten of afgebroken.

Dan wordt het frisser en ik ga terug naar het “dorp”. Ook hier zijn nu bijna alle eettentjes gesloten en ik beland noodgedwongen bij het restaurantje waar ik eergisteren een niet zo goede ervaring had met een flauwe pizza en vieze zoete witte wijn. Maar er is niets anders. Deze keer gaat het beter, met bier en een caesar-salade. Die is weliswaar niet volgens het standaardrecept (er zit hier tomaat bij, en véél mayonaise) maar wel smakelijk. Nog voor achten worden de stoelen weer op de tafels gezet en word ik weggekeken……

Dinsdag 11 september, Jantar, 2 km

Hoewel de eigenaren van Willa Atrium heel vriendelijk zijn, heb ik voor de komende 2 dagen toch andere accommodatie gezocht hier in Jantar: ik heb een beetje meer ruimte nodig. En dat is gelukt, ik heb een heel huis gehuurd!

Dus ik vertrek met m’n complete boeltje op de fiets, en wordt vriendelijk uitgezwaaid door de eigenaresse van het pension, om even verderop weer uit te pakken.

Het huis is gloednieuw, pas dit seizoen in gebruik genomen, en is prettig ingericht. Ik kan het wel helemaal gaan beschrijven, maar met foto’s is het makkelijker:

Kortom, in een huis als dit kun je makkelijk permanent wonen!

Het is fris vandaag, het regent een tijdje en ik blijf grotendeels in het huis en werk aan foto’s en blog.

En ik doe wat boodschappen:

Dat “Gouda” op de Poolse kaas had ik natuurlijk gezien, dat is alleen een type aanduiding. Maar dat het zakje koffie dat ik kocht Nederlands was zag ik later pas….

Woensdag 12 september, Jantar, stuk gefietst maar zonder tellertje

Volgens het weerbericht zou het vandaag weer iets warmer zijn. Dat klopt. Ik word uit mezelf wakker even voor achten, en even later schijnt de zon de slaapkamer in. Ik sta op en maak ontbijt. Een eitje koken lukt nu wel goed – moest gisteren even wennen aan inductiekookplaat.

Aangezien voorspeld is dat het in de middag bewolkt wordt, ga ik al ’s ochtends naar het strand. Er zijn nu nog meer tentjes gesloten dan eergisteren, maar een souvenirwinkeltje houdt dapper stand. Als ik later wegga koop ik er een vrij overbodige reserve-zonneklep.

Het waait stevig, dus ik zoek een plekje tussen de op het strand liggende vissersboten (zouden die nog gebruikt worden, of liggen ze er alleen als folklore?).

Het meeste zeewier is inmiddels verdwenen en ik zwem even heerlijk. Vervolgens lig ik nog een poosje in de zon, wat hoger op het strand, beetje meer uit de wind, maar dan komt de bewolking opzetten en is het niet lekker meer.

Bij het enige eettentje dat nog open is bij de strandopgang eet ik soep (wist van tevoren niet wat voor soep het was – kaart is alleen in het Pools en bedienend meisje spreekt ook geen Duits of Engels), een kruidige bouillon met stukjes rookworst en een half hardgekookt ei.

Op weg terug naar het huis rijd ik nog een stuk van het fietspad door het bos op. Dat is inderdaad een goed fietsbaar pad, zoals door de eigenaar van het eerdere pension verteld. En dit loopt parallel aan de provinciale weg 501. Goed alternatief voor het eerste stuk morgen.

Bij het huis zit ik nog heel even buiten, maar het wordt al gauw te koud.

Morgen weer echt fietsen!